AHMED MUHİDDİN PİRİ (PİRİ REİS), TÜRK COĞRAFİ BİLİMCİ.
Fatih Sultan Mehmet döneminde, Karaman'dan İstanbul'a göç ettirilen ailelerden, Karamanlı Hacı Mehmet'in oğlu olarak 1465-1470 tarihleri arasında Gelibolu'da dünya'ya gelen, (Ahmed Muhiddin Piri) Piri Reis, denizciliği amcası Kemal Reis'in yanında ögrenmiştir. 1486 yılında Endülüs Müslümanlarına yardım etmek üzere, İspanya'ya gitmek için görevlendirilen, amcası Kemal Reis ile birlikte katliama uğrayan müslümanları kurtararak Kuzey Afrika kıyılarına ulaştırmışlardır. O dönemde Osmanlı Devleti bünyesinde öyle bir donanma bulunmadığı için bu sefere Osmanlı Devletı Bayrağı altında, Akdenizde korsanlık yapan Kemal Reis gönderilmiştir.
1487-1493 yılları arasında Kemal Reis ile birlikte korsanlık yapan Piri Reis, Sicilya, Korsika, Sardunya ve Fransa seferlerine katılmıştır. Venedik seferine hazırlanan II Beyazıd'ın, Akdenizde korsanlık yapan denizcilerin Osmanlı Devletine katılması için yaptığı çağrı sonucunda 1494 yılında Osmanlı donanmasına Katılmışlardır. Osmanlı donanmasında gemi komutanlığı yaptığı dönemlerde Osmanlı donanmasının Venedik donanmasına karşı üstünlük sağlamasına katkıda bulunan Piri Reis, yapılan savaşlarda bir çok başarı göstermiştir. Bu savaşlardan sonra Venedik barış istemiş ve Venedik ile Osmanlı arasında anlaşma imzalanmıştır.
1495-1510 yılları arasında, İnebahtı, Moton, Koron, Navarin, Midilli ve Rodos seferlerine katılan Piri Reis, gezilen bütün bölgeleri not almış ve bu notları daha sonra yazacağı Kıtab-ı Bahariye adlı kitabına aktarmıştır. Bu kitap ilk deniz kılavuzu olma özelliğini taşımaktadır. Amcası Kemal Reis'i bir deniz kazasında kaybettikten sonra, 1511 yılında Geliboluya yerleşen Piri Reis, Barbaros Kardeşlerin idaresinde Akdeniz'de yapılan bazı seferlere katılmış olsa da, çoğu zamanını Gelibolu'da kalıp haritalarını ve kitabını düzenlemekle geçirmiştir.
Gemi komutanı olarak katıldığı Mısır seferinde fırsatını bularak Kahire'ye geçmiş ve Nil nehrini de haritalarının arasına eklemiştir. Sonrasında İskenderiye'nin ele geçirilmesinde gösterdiği başarıdan dolayı, Padişah'tan övgü alan Piri Reis bu sefer sonunda ilk Dünya haritasını Padişah'a sunmuştur. Padişah haritaya bakıp önce dünya'nın ne kadar küçük olduğunu söylemiş ve haritayı ikiye yırtarak, biz doğru tarafını elimizde tutacağız demiştir, haritanın bu parçası 1929 da bulunmuştur. Bu seferden hemen sonra Geliboluya dönen Piri Reis, tutmuş olduğu notlarını birleştirerek ilk deniz kılavuzu olan Kıtab-ı Bahariye'yi kaleme almıştır. 1523 yılında katıldığı Rodos seferinden sonra 1524 yılında Pargalı Damat İbrahim Paşa'nın kılavuzluğunu yaparak İbrahim Paşa'nın takdirini kazanan Piri Reis, 1512 yılında yeniden gözden geçirdiği Kitab-ı Bahariye'yi İbrahim Paşa aracılığıyla Kanuni Sultan Süleyman'a sunmuştur.
1528 yılında ilk Dünya haritasından daha detaylı olan ikinci Dünya haritasını çizen Piri Reis, Barbaros Hayreddin Paşa'nın 1533 yılında Kaptan-ı Derya olmasının ardından, Sancak Beyliğine atanmıştır. 1546 yılında Barbaros Hayreddin Paşa 'nın ölümünün ardından, Hint denizleri kaptanlığı ünvanını almıştır. Bu görevde yaşlanan Piri Reis 'in son görevi Mısır kaptanlığı olmuştur.
İdamı
1552 yılında 30 parça gemiden oluşan donanması ile Umman ve Basra üzerine yürüyen Piri Reis, Hürmüz kalesini kuşatmış ve Portekizlilerden aldığı haraç karşılığında kuşatmadan vazgeçmiştir. Daha sonra donanmasını Basra'ya demirleyen Piri Reis, donanmasının bakımı yapılırken, ganimet yüklü üç gemi ile mısıra hareket etmiş ve yolda bir gemiyi kaybetmiştir. Mısıra varan Piri Reis, donanmayı Basra'da bıraktığı için mısırda tutuklanmıstır. Basra Valisi Kubat Paşa'ya istediği haracı vermemesi ve Mısır Beylerbeyi Mehmet Paşa'nın politik hırsı yüzünden hakkında Padişah'a olumsuz rapor vermesinin ardından, Padişah Kanuni Sultan Süleyman'ın fermanı üzerine, 1554 yılında, 83 yaşında iken Kahire'de boynu vurularak idam edilmiştir.
Yorumlar
Yorum Gönder