YELKENLİ TEKNE KISIMLARI
YELKENLİ
TEKNE KISIMLARI
Güverte
Bir
yelkenli teknenin seyir ekipmanlarının ve yelken donanımının bir çoğunun
bulunduğu ve kumanda edildiği yer olarak tanımlanan güverte bölümü ilk
görünüşte karmaşık olarak görülse de kısa zaman içinde bütün detayları
kavranabilmektedir.
Yelkenli
teknelerin güvertesinde yelken donanımının dışında havuzluk adı verilen bir
yaşam ve tekneyi kullanma alanı da bulunmaktadır. Genelde bir yelkenli tekneye
bu bölümden giriş yaparız. Bu sebeple
güverteyi havuzluktan başlayarak detaylandırmak daha doğru olacaktır.
Havuzluk
Tekneyi
kumanda eden ekip ve ekipmanların bulunduğu bölüm olarak tanımlanabilir olan
havuzluk bölgesinde yelkenleri kumanda edebildiğimiz halatlar, vinçler,
makaralar ve kilitlerin dışında dümen dolabı, makine kontrol paneli ve manuel sintine pompası gibi ekipmanlar
bulunur. Havuzluk biçimleri tekneler
arasında değişiklik gösterse de yukarıda saydığımız ekipmanlar her teknede olan
ekipmanlardır.
Sınıflar arasındaki farklar ise bir gezi
teknesi havuzluğunda konfor amaçlı bir masa, oturma grubu, yüzme platformu ve
depolama alanları bulunurken yarış sınıfı bir teknede ekibin rahat hareket
edebilmesi amaçlandığından havuzluk boş bir alan olarak tasarlanmıştır.
Kasara
Güvertenin
başka bir bölümü olan kasara teknenin orta kısmında bombe şeklinde olan
bölümdür. Kasara tekne modelleri arasında şekil olarak değişiklik
gösterebilmektedir. A teknesi iç yaşam mahallini gün ışığı ile aydınlatmak ve
içerideyken de denizi görmek amaçlı daha yüksek bir kasaraya sahipken B teknesi
daha düşük yükseklikte olan iç yaşam mahallinde ayakta durmaya elverişli olacak
bir kasaraya sahiptir.
Kasara
üzerinde tekne iç havalandırması ve aydınlatılması için heç
adını verdiğimiz açılabilir, lumboz adını verdiğimiz sabit pencereler
dışında yelken halatlarının havuzluk bölümüne yönlendirilmesini sağlayan
makaralar, kilitler ve arabalar bulunmaktadır. Kasaralar da tekne sınıfları
arasında değişiklik göstermektedir. Gezi sınıfı teknelerde daha geniş ve ferah
bir iç mekan elde etmek amaçlı daha yüksek bir kasara tasarlanmışken yarış
sınıfı teknelerin bazı modellerinde kasara tamamen kaldırılmış bazılarında ise
havuzluktaki ekibi güverte üstüne çıkan denizlerden korumak için havuzluğu
koruyacak şekilde tasarlanmıştır.
Dümen sistemi
Dümen
sistemi tekneye yön vermemizi sağlayan sistemdir. Yelkenli teknelerde
kullanılan iki tip dümen sistemi vardır.
Bu sistemler teknenin kullanılış amacına göre tercih edilirken kullanım
şekilleri arasında bazı farklılıklar mevcuttur. Kullanılan sistemlerden bir
tanesi dolap dümen sistemi diğeri ise yeke sistemidir.
Sistemin
parçaları su içerisinden havuzluğa doğru dümen palası dümen sistemi ve dümen
olarak sıralanabilir.
Dolap dümen sistemi
Bu
sistemde tekne ağırlığı ve büyüklüğü göz önüne alınarak dümen palasına ve dümen
sistemine binen yükün azaltılması hedeflenmiştir.
Sistem
dümenden hareket alan bir palanga sistemi yardımıyla bu hareketin dümen
palasına iletilmesiyle çalışmaktadır. Palanga sisteminin yükü azaltması
sistemin kaba denizlerde daha rahat dümen kontrolü sağlamasına yardımcı olur.
Bazı sistemlerde esnemeyen sentetik halatlar kullanılırken bazılarında ise
bakla zincir ve dişli çark kullanılmıştır.
Yeke dümen sistemi
Bu
sistem daha hafif yarış sınıfı teknelerde ve
bazı küçük gezi teknelerinde tercih edilmektedir. Sistem arada her hangi
bir hareket aktarma sistemi olmadan direk dümen palasına bağlıdır. Yeke dümen
sistemi dümencinin dümen palasını elinde hissetmesinden dolayı dolap dümen
sistemine nazaran daha hassas bir dümen tutma kabiliyetine sahiptir
Demirleme sistemi
Teknenin
boyutuna ve ağırlığına göre değişiklik gösteren ırgat sistemi teknenin demir
atmasını ve demir almasını sağlayan sistemdir. Irgat, zincir ve çapa demiri
gibi elemanlardan oluşan demirleme sistemi teknenin baş kısmında yer
almaktadır.
Baş
tarafta bir kapak altında bulunan demirleme sistemi de diğer sistemler ve
bölümler gibi tekne sınıfları arasında farklılık göstermektedir. Gezi sınıfı
teknelerde tekne boyutuna ve ağırlığına
göre bir demirleme sistemi kullanılırken yarış sınıfı bir teknede
hafiflik açısından bu sistemin bazı parçaları kullanılmamaktadır. Zincir yerine
halat ırgat yerine de yelken için kullanılan vinçler kullanılmaktadır.
Yaşam
mahalli
Yelkenli
bir teknenin ana bölümlerinden bir diğeri olan yaşam mahalli teknenin kamara,
mutfak, wc
gibi alanlarının mevcut olduğu bölümdür. Bu bölüm de diğer bölümler gibi tekne
sınıfları arasında değişiklikler göstermektedir. Şimdi biraz bu bölümü
oluşturan bölgelerden bahsedelim.
Harita
masası
Kaptan
köşkü denilen bu bölüm havuzluktan yaşam mahalline inildiğinde sağ tarafa
yerleştirilmiştir. Teknede harita ekipmanlarının ve elektrik kumanda panelinin bulunduğu
kısımdır. Bazı teknelerde GPS, Telsiz
gibi seyir yardımcı elektronik ekipmanları da bu bölümde yer almaktadır. Bir
koltuk ve genelde üste açılır dolap şeklinde bir masa şeklinde
tasarlanmaktadır. Tekne boyutuna göre değişiklik gösteren harita masası yarış ve
gezi sınıfları arasında da değişiklikler vardır. Özellikle açık deniz yarış
teknelerinde bilgisayar destekli daha gelişmiş bir harita masası bulunmaktadır.
Salon
Mutfak
ve harita masası ile bağlantılı olan bu bölüm bir oturma gurubu ve masanın
dışında depolama alanlarına da sahiptir. Yelkenli teknelerde iki ayrı tip salon
modeli bulunmaktadır. Bazı tekneler içerisinde oturulduğunda deniz manzarası
görülebilmesi için daha yüksek bir salona sahiptir.
Mutfak
Tekne
boyutuna ve sınıfına göre yaşam mahalli içerisinde değişik bölgelere
yerleştirilen mutfak bölümü araç gereç bakımından oldukça yeterli seviyededir.
7 metre altındaki teknelerde daha kısıtlı bir mutfak bölümü bulunmaktadır.
Gerekli mutfak ekipmanları için dolaplar, ocaklı bir fırın, lavabo, tezgah ve
bu tezgahın içine gömülmüş bir buz dolabı mevcuttur. Yarış sınıfı bir teknede
mobilya dekoru bulunmadığı için daha az özelliği olan basit bir mutfak tipi
bulunmaktadır.
Gaz
ocağı
Mutfak
bölümünün önemli bir ekipmanı olan gaz ocağı teknenin dalga hareketine uyum
sağlayacak şekilde hareketli olarak tasarlanmıştır. Teknenin havuzluk bölümünde
bulunan gaz tüpü gaz hortumu vasıtasıyla ocağa kadar iletilir.
kapatacak
şekilde tasarlanmıştır. Ocağı yakmadan önce aradaki gaz akışını kesen valf açık
duruma getirilmeli ve ardından mandal bastırılıp tutularak çakmak çakılır ve
kısa bir süre basılı tutulduktan sonra bırakılır.
Buzdolabı
Mutfak
bölümünün diğer bir ekipmanı olan buz dolabı mutfak tezgahının içine gömülmüş
şekilde tasarlanmıştır. Genelde üstten kapaklı olan buzdolabı soğutma motoru da
hemen dolabın altında konumlandırılmıştır. Kullanımı normal buzdolapları ile
aynıdır.
Kamaralar
Kamaralar
tekne yaşam mahalli içinde teknenin hem boyutuna hem de kullanılış amacına göre
değişmektedir. Yarış sınıfı bir teknede boyut önemli olmaksızın kamara
bulunmazken gezi sınıfı aynı boydaki tekneler iki, üç veya 4 kamara olarak
tasarlanmaktadır. Gezi sınıfı tekneler de kendi aralarında günlük kullanım ve
kiralama olarak ayrılmaktadır.
Günlük
kullanımda daha az kamara bulunurken aynı boydaki kiralama amaçlı bir tekne
maksimum kabin sayısına sahiptir. Bazı modellerde kamara sayısı portatif
düzenekler sayesinde arttırılıp azaltılabilmektedir.
Kamara
içerisinde gerekli olan ekipman seviyesi maksimum şekilde sağlanmaya
çalışılmaktadır. Boyutlara göre değişen bu ekipman ve özellikler elbise dolabı,
geniş bir yatak, kamaraya ait bir banyo, vb şekilde değişiklik göstermektedir.
Tuvaletler
Tekne
tuvaletleri kullanım bakımından normal klozet tuvaletlerden farklı olsa da tip
olarak aynı forma sahiptir. Kullanım farklılığı ise tuvalet içerisine
kesinlikle tuvalet kağıdı dahil hiçbir katı cisim atılmaması ve tuvalet
içindeki kirli suyun manuel veya elektrikli bir pompa yardımı ile kirli su
tankına gönderilmesidir. Bu pompa kullanımı kolay basit bir düzeneğe sahiptir
ve dışarıdan tuvalet içine su gelmemesi için de bir kilide sahiptir. Teknelerde
tuvalet mekanları aynı zaman da duş olarak da kullanılmaktadır.
Kullanımı
Tekne tuvaletleri ve duş
kabinlerinin kullanımı dikkat edilmesi gereken birkaç ufak detaydan
oluşmaktadır.
- Tuvalet ve duş kabinine tuvalet kağıdı dahil katı cisimlerin atılmaması gerekmektedir. Atılması durumunda sistem tıkanacak ve kullanılamaz hale gelecektir. Tuvalet kağıdının suda erime özelliği de sonuç vermemektedir. Sistemin sökülüp tıkanan yerin açılması ile arızanın giderilmesi gerekmektedir.
- Klozet tuvaletin yan tarafında klozet bloğuna monte edilmiş şekilde bir pompa bulunmaktadır. Bu pompa manuel ya da elektrikli olabilmektedir.
- Elektrikli olan modellerde iki ayrı buton bulunmaktadır. Butonlardan birisi dışarıdan temiz suyu tuvalet içine çekerken diğer buton hem dışarıdan temiz su çeker hem de tuvalet içindeki kirli suyu tanka aktarır.
- Manuel modellerde de kolaylıkla fark edilebilen bir el pompası bulunmaktadır. Pompa üzerinde bulunan bir mandal yardımı ile sadece dışarıdan su çekilebilir veya hem temiz su çekilirken hem de tuvaletteki kirli su tanka aktarılabilir.
- Pompa üzerinde bir başka kullanım özelliği olan kilitleme sistemi bulunmaktadır. Pompalamak için hareket ettiğiniz kolu pompaya doğru bastırıp kilitli pozisyona doğru çevirdiğinizde teknenin sallantı durumunda tuvalet içine kirli su gelmesini engelleyecektir.
- Tuvalet pompası tüm ekipmanları ile değiştirilebilir ve tamir edilebilir şekilde tasarlanmıştır. Pompa parça değişim süresini size belli edecektir. Pompalayarak tanka gönderdiğiniz kirli su geri geldiğinde sistemdeki bazı parçaların değişme vakti geldiğini işaret etmektedir. Tuvalet tamir takımları hazır halde satılmakta olup yılda bir kere değiştirilmesi gerekmektedir.
Kirli
Su Tankı ve Hortumlar
Tuvalet
bölümünün bir başka ekipmanı olan kirli su tankı teknedeki tuvalet sayısına
göre bir veya iki adet bulunabilir. Tanklar ve hortumlar da belirli bakımlara
muhtaçtır. Bu bakımlar hortum değişikliği ve tank temizliği olarak yapılır.
İçinde
deniz suyu kalan hortumlar ve tanklar kireçlenerek tıkanıklığa yol açmaktadır.
Bu tıkanıklık hortumların değiştirilmesi ve tankın temizlenmesi ile
giderilebilmektedir. Kaliteli koku yapmayan hortumların kullanımı ile sistemin
ömrü uzatılabilmektedir. Tank için alınabilecek önlemler ise teknenin uzun süre
kullanılmayacağı durumlarda tank temizleyici ürünler ile yıkanarak boş
bırakılmalıdır.
Depolama
alanları
Teknenin
yaşam mahalli içerisindeki tüm bölümlerde depolama alanları mevcuttur.
Kamaralar
da yatak altları, salonda oturma grubu altları, farş tahtaları( zemin döşemesi )
altları, ve depolama imkanı olan bütün
alanlar ince detaylar ile tasarlanarak üretilmiştir. Yelkenli teknelerde depolama ile ilgili
dikkat etmek gereken en önemli unsur cam şişeler ve depolandığı yerde unutulan
gıdalardır. Bu alanlar daima temiz tutulmalı ve tekne terk edilirken
havalandırma amaçlı açık bırakılmalıdır.
Havalandırma
Havalandırma
yelkenli bir tekne için en önemli bakım unsurlarındandır. Tekne gövdesinde
bulunan heç
( açılır pencere ) ler dışında yaşam mahallinin sürekli
havalanması için içeriye su geçirmeyen manika adı verilen havalandırmalar
bulunmaktadır.
Makine dairesi
Yelkenli
tekneler de makine dairesi yaşam mahalli giriş merdiveni altında bulunmaktadır.
Motor ve yardımcı ekipmanlarının bulunduğu bu bölüme merdiven basamakları bir
kapak şeklinde kaldırılarak ulaşılabilmektedir.
Yelken
donanımı ( Arma )
Yelken
donanımı yelkenli teknedeki yelken aksamını bütünüyle kapsayan bir terimdir.
Kendi içinde sabit ve hareketli donanım diye ikiye ayrılır.
Sabit
Donanım
Yelkenli
teknede sabit donanım yelken aksamının sabit bölümünü kapsamaktadır. Sabit
donanımı oluşturan ekipmanlar aşağıda sırasıyla sunulmuştur.
Direk
Direk
yelkenli bir teknede sabit armayı oluşturan ana ekipmandır. Direğin görevi
yardımcı donanımları ile birlikte yelkenleri basılmaya hazır veya basılmış
halde taşımaktır. Yelken alanı ve seyir
hava koşulları hesaplanarak maksimum seviyede dayanıklı şekilde tekneye özel
olarak üretilirler.
Genelde
alüminyum esaslı üretilip üzeri deniz suyuna dayanıklılık açısından eloksal ile kaplanır. Boyu
ve tasarımı teknenin sınıfına ve boyutuna göre değişiklik göstermektedir. Bir
açık deniz teknesinde sağlamlık esas alınırken yarış ve yarış gezi sınıfı bir
teknede ağırlık hesabı göze alınarak karbon elyaf gibi hafif ve dayanıklı
malzemelerden yapılmış direkler tercih edilir.
Bumba
Direğe
göre yatay pozisyonda bulunan bumba ana yelkene uygun formu vermek için
kullanılır. Ana yelkenin alt yakasından
ayarlanabilir şekilde gerilerek kullanılmasını sağlar. Yapıldığı malzeme
direk ile aynıdır ve kaz boynu adı verilen bir mafsal ile direğe bağlanıp dikey
ve yatay hareketi sağlanır.
Pupa
Palangası
Pupa
palangası bumbanın aşağı ve yukarı yönde hareketini kontrol altına almak için
kullanılır. İçinde sıkıştırılmış bir yay bulunan bir piston ve bir palanga
sisteminden oluşur. Tekne boyutuna göre sadece palanga sistemi veya sadece
hidrolik piston kullanılabilir. Büyük
teknelerde bumbanın ağırlığından dolayı pupa palangası hidrolik bir piston
olarak kullanılmaktadır.
Çarmık
halatları
Çarmık
halatları direği tekne güvertesine sabitleyen elemanlardan bir tanesidir. Direk
başından teknenin sancak ve iskele bordalarındaki omurgaya bağlı pleytlere uygun gerginlikte bağlı olan
çarmık halatları örme çelik halat veya çekme çelik tel şeklinde
kullanılmaktadır. Belirli zamanlarda yapılan direk
ayarı çarmık halatlarının gerginlik dereceleri ölçülerek yelken seyri esnasında
yapılmaktadır.
Günümüzde
geliştirilen sentetik halatlar belirli yük sınırları içerisinde çarmık halatı
olarak kullanılabilmektedir.
Gurcata
Direk
ile çarmık halatları arasında bir bağlantı elemanı olan gurcatalar direk boyuna göre belirlenen
sayıda direk ile çarmıh arasına tekne omurgasına dik olarak yerleştirilir.
Direk boyu arttıkça buna oranla artan gurcata sayısı çarmık halatındaki
gerginliği direk gövdesine eşit olarak yayarak direğin yük altında salınım
yapmasını engeller. Direk ile aynı malzemeden üretilirler.
İstralyalar
İstralyalar
da çarmıklar gibi direğin güverteye
sabitlenmesini sağlayan elemanlardandır. Direği baş ve kıç yönünden
destekleyerek
yükünü paylaşır. Çarmıklar ile aynı malzemelerden üretilen istralyalar seyir
esnasında değişken ayarlar yapılabilecek şekilde tasarlanmıştır.
Baş
istralya
Baş
istralyalar genelde ön yelkenin basılmasını sağlayan alüminyum veya plastik
profil içerisinde gizlidir. Yüksek performanslı
yarış teknelerinde hareketli bir
bas istralya sistemi kullanılabilmektedir. Bu sistem seyir halinde direğin baş
kıç ayarını yapmaya yarar.
kıç
istralya
Normalde
çelik halat veya çekme çelik tel kullanılan kıç istralyalarda bazı teknelerde esneme özelliği olmayan sentetik
halatlar kullanılabilmektedir. Kıç istralya
sistemi de baş istralya sistemi gibi hareketli olabilmektedir. Bu hareket istralyanın uzatılıp kısaltılması
şeklinde gerçekleşir. Küçük boyuttaki teknelerde bu hareket bir palanga sistemi
ile sağlanırken büyük teknelerde hidrolik bir sistem bulunmaktadır.
Pompalanabilen bir hidrolik piston istralyayı kısaltıp uzatarak sistemin
hareketli çalışmasına olanak sağlar
Hareketli
donanım
Hareketli
donanım yelken aksamının hareketli ekipmanlarını kapsamaktadır.. Arabalar,
makaralar gibi hareketli tüm ekipmanlar bu konu altında ele alınacaktır.
Halatlar
Yelkenli
teknede ana ekipmanlardan birisi olan halatlar yelkenlerin basılması ve
ayarlanması hususunda sürekli hareket eden ekipmanlardandır. Kullanılış amacına ve taşıyacakları yüklere
göre
Ayrı
ayrı özelliklerde ve kalınlıklarda halatlar seçilmektedir.
Halatların
özellikleri esnek veya esnek olmamaları, yeterli kalınlıkta yeteri kadar yük
çekme dayanımına sahip olmaları, deniz koşullarına uygun olmaları gibi
çeşitlilik göstermektedir.
Makaralar
ve kilitler
Makaralar
halatları yönlendiren veya üzerlerindeki yükleri azaltan hareketli donanım
elemanlarıdır. Halat kalınlığına uygun şekilde ve doğru açıda yerleştirilmiş
makaralar hem halatların sürtünmeden hareket edebilmesini hem de üzerlerindeki
yükün azalmasını sağlamaktadır. Yelkenli bir teknede çok sayıda makara
bulunmaktadır. Direk tepesinde, direk dibinde, bumba içerisinde, havuzlukta,
baş tarafta ve ana yelken ve ön yelken
arabalarında kullanılan makaralar sistemde kullanılan halatlara göre
seçilmektedir.
Genelde
bakım gerektirmeyen bu makaraların seyir ardından tatlı su ile yıkanması
yeterli olacaktır. Kilitli, karnıyarık gibi çeşitli tipleri de mevcuttur.
Kilitler
Kilitlerde
halatlar gibi uygun halat kalınlığı aralığına göre seçilmektedir. Halatların
gergin durumda bulunduğu hallerde gerginliğini kaybetmemesi için kullanılan
kilitler kendi içlerinde çeşitlilik göstermektedir. Kilitler halatın tek yönlü
çalışmasına göre tasarlanmıştır.
Cem
kilitler
Cem
kilitler hafif yükler altında çalışan ve daha seri hareket kabiliyetine
elverişli olan kilit tipidir. Ana yelken ve ön yelken arabalarında ve pupa
palangası sisteminde kullanılırlar.
V
Kilitler
V
kilitler daha küçük teknelerde kullanılmaktadır. Küçük çapta halatlar ile
kıstırma yöntemiyle çalışırlar. Büyük teknelerde yelkenler üzerine monte edilip yelken
yakalarının gerginliğini sağlayan küçük çaptaki halatların kilitlenmesini
sağlar.
Stoper Kilitler
Daha
ağır yükler altında çalışan bu kilit tipleri uzun süre gergin kalacak
halatların kilit altında tutulmasına elverişlidir. Direk gövdelerinde ve kasara
üstündeki vinçlerin önünde kullanılır.
Kullanıldığı
kasara bölümü kilitlerin yan yana sıralanması sebebiyle piyano ismini almıştır.
Vinçler
Vinçler
de makaralar gibi sistemde kullanılan halat kalınlığı aralığına ve
taşıyacakları yüklere göre seçilir. Vinçler hızlı ve yavaş devir
özelliğine sahiptir. Değişik çaplarda üretilerek kilitli ve kilitsiz olarak
seçenekleri mevcuttur. Tekne boyutuna
göre değişen yükler altında elektrikli olan modelleri de kullanılmaktadır.
Belirli
periyotlarda bakımları yapılması gereken vinçler tamir takımları sayesinde uzun
bir ömre sahiptir.
Kullanımı
Halat
vince sarılırken saat yönünde en az 3 tur sarılmalıdır. Vinçlerin müsaade
ettiği halat kalınlıkları dışında halat kullanılması halatın kilitten kurtulup
boşlamasına sebebiyet verebilir. İki devirli olan modellerde vinç kolunu saat
yönünde çevirince hızlı tersine yönde çevirince yavaş devirde dönecektir.
Kullanımında dikkat edilecek başla bir husus halatın laçka edilmesi
gerektiğinde parmaklarımızın güvenliğidir.
Sarma
Sistemleri
Yelkenli
teknelerde sarma sistemleri basılı durumda olan yelkenlerin açılıp kapanmasında
kullanılan ekipmanlardır. kullanılan sarma sistemleri tekne modellerine göre
değişiklik gösterebilir. Sadece ön yelkeni sarma sistemi olan tekneler veya hem
ön yelken hem ana yelken sarma sistemi olan tekneler de mevcuttur. Sarma sistemi kullanmayan tekne modelleri
de bulunmaktadır.
Ön
yelken sarma sistemleri
Ön
yelken sarma sistemi ön yelkenin baş istralya üzerine rulo halinde sarılması
şeklinde çalışır. Alt kısımda sarma
sistemi halatının sarıldığı bir tambur ve direk tepesinde de sistemin baş
istralya etrafında dönmesini sağlayan bir fırdöndü bulunmaktadır.
Kullanımı
Yelken
sarılmış durumdayken yelken sarma halatı tamburdan boşalmış pozisyondadır.
Yelken açılma komutu verildiğinde havuzlukta biriken sarma halatı laçka edilir
ve yelken iskotadan çekilerek açılır. Yelkeni sarmak için de yelken açılırken
sarma tamburu içinde biriken halat çekilerek iskota laçka edilir ve yelken tekrar sarılır.
Ana
yelken sarma sistemi
Ana
yelken sarma sistemi direğin içinde çalışan bir sistemdir. Sarma sisteminin
çalışma prensibi ön yelken sarma sistemi ile aynıdır.
Kullanımı
Direk dibinde bulunan tambur halatı
laçka edilerek ana yelken alt yaka gergisi çekilerek yelken açılır ve sarılmak
istediğinde Ana yelken alt gergisi laçka edilir ve tambur halatı çekilerek yelken Sarılır.
Yelkenler sarılmış pozisyondayken sarma tamburunun halatı kilitli durumda olmalıdır. Tekne terk edilirken yelkenleri kontrol edip iskotalar yelken üstünde fazladan bir tur attırılmalıdır. Şiddetli rüzgar yelkenin açılıp yelkenin ve tekne armasının zarar görmesine sebep olabilir.
Yelken
Yelkenin
tarihi
Mısır'lıların yaptıkları ilk yelkenler, papirüs'tan yapılmış ve tekne boyutlarının
büyümesi ile orantılı olarak papirüs yelkenler artık kullanılamaz hale
gelmiştir. M.S.1500 tarihinde üretilmeye başlayan keten yelken kumaşları hem
daha dayanıklı hem de uzun seyirlere daha elverişliydi. Zamanla keten kumaşlar
yerini pamuklu kumaşlara bırakmıştır.
Günümüzde
yelkenler simülasyon programları yardımıyla en verimli şekilde tasarlanarak
gelişmiş tezgahlarda dikilmektedir.
Panel
kesim yelkenler
Panel
kesim yelkenler yelkeni oluşturan kumaşın parçalar halinde numaralandırılarak
kesilmesi ve bu numaralara göre kenarları üst üste bindirilip önce
yapıştırılması ardından dikilmesi yöntemiyle elde edilmektedir panel
yelkenlerin tamiri aradaki her hangi bir panelin değişilmesiyle sağlanabilir.
Bu
tip yelkenler performansı düşük ve orta seviye yelkenlerdir. Gezi teknelerinde
tercih edilen panel yelkenler dikim açısından kolay maliyeti de düşüktür.
Tek parça örme yelkenler
Bu tip yelkenler yelkenin formunu taşıyan bir kalıp üzerinde imal edilir. Önce lamine bir levha bu kalıp üzerine yatırılarak yelkeni oluşturacak iplikler lamine üzerine belirli bölgeleri yoğunlaştırılarak serilir lifler tamamlandığında üzerine ikinci bir lamine levha serilerek iplikler arada hapsedilir. Bu işlemin ardından belirli bir ısıda laminelerin birbirine yapışması sağlanır ve yelken tek parça olarak üretilmiş olur.
Kullanılan iplikler karbon, kevlar, aramit gibi hafif malzemelerden elde edilmektedir. Bu tip yelkenler yüksek performans yelkenleridir ve ömürleri panel yelkenlere göre kısadır. Yapışkan lamine zamanla birbirinden ayrılarak deforme olur bu durum karşısında tamir bantları geçici bir çözüm olabilir.
Panel yelkenlere göre üretilmesi daha zor ve maliyeti fazladır.
Ana Yelkenler
Ana yelkenler genelde dik üçgen formunda olup kesim farklılıkları gösterebilirler. Performans tipi bir ana yelken ile gezi için kullanılacak sarma sistem bir ana yelken arasında donanım olarak ciddi farklar mevcuttur.
Gezi sınıfı bir ana yelken direk içinde rulo halinde sarılabilmesi için açılı kenarı içe doğru bombeli bir dik üçgen formuna sahiptir ve yine direk içinde sarılabilmesi için içine balen adı verilen yelkene kanat formu veren çıtalar konulamamaktadır.
Performans tipi bir ana yelkende yelken her seferinde direğe basıldığı için bumba üzerinde katlı halde bulunur ve yelken açılı kenarı dışa bombeli bir forma sahiptir. Ayrıca kanat formunu alabilmesi için yelken içine portatif olarak yerleştirilebilen balen adı verilen çıtalara sahiptir.
Hem direk içine sarılabilen hem de performans sağlayan yelkenler de mevcuttur. Bu yelkenler direğe sarılırken girdiği kanalın geniş olması sebebiyle her marka direkte kullanılamamaktadır. Bu tip yelkenlerde yelkene kanat formunu veren çıtalar dikine yerleştirilip yelkenin direk içine sarılması sağlanmaktadır.
Fırtına Ana Yelkeni
Sert havalarda kullanmak amacıyla fırtına tipi bir ana yelken düz ve kalın bir kumaştan üçgen formunda ve renkleri fosfor turuncu üretilmektedir. Fırtına ana yelkenleri düşük metrekarelere sahiptir.
Ön Yelkenler
Ön yelkenler de ana yelkenler gibi performans ve gezi olarak farklı detaylara sahiptir. Formu ikizkenar üçgene yakın olan ön yelkenler kendi içinde çeşitlere ayrılmaktadır.
Yelkenlerin çeşitleri baş istralya ile direk arasındaki mesafeye göre isimlendirilir.
Cenova
Bu ön yelken tam açık pozisyondayken güngörmez yakası direği arkaya doğru geçer. Baş istralya ile direk arasındaki mesafeye göre yüzdelik olarak okunur. Baş istralya ile direk arası yüzdelik oran olarak baz alınır ve cenovanın direği arkaya geçen kısmı % 30 olarak konuşulur.
flok
Bu ön yelken tam açık pozisyondayken güngörmez yakası direğin önünde kalmaktadır. Bu tip ön yelkenler ile manevralar daha kolaydır. Ve kendi içinde sert hava orta hava düşük hava şartlarında 1 numara 2 numara 3 numara olarak ayrı ayrı kullanılır.
Fırtına Floğu
Bu ön yelken fırtına şiddetindeki havalarda kullanılmak için tasarlanmıştır. Kalın düz bir kumaştan üretilmiştir. Rengi fosfor turuncudur.
Balonlar
Balon yelkenini kabaca tanımlamak gerekirse rüzgarın tekneye arkadan geldiği seyirlerde daha büyük yelken alanı oluşturarak daha fazla itme gücü oluşturmak amacıyla kullanılan düşük şiddetli rüzgarlarda bile formunu alabilmesi için ince bir kumaştan üretilmiş yelkendir. Kendi içinde form biçimi ve kullanılış şekli olarak iki ayrı gruba ayrılır.
Simetrik Balonlar
Simetrik balonlar kullanım açısından daha zor ve eski bir sistemdir.
Bu tip balon yelkenler direk önünde portatif olarak balon yelken ile birlikte donatılan gönder yardımı ile kullanılır. Hem donatmak hem de ayar yapmak diğer bir balon çeşidi olan asimetrik balona göre daha zordur ve daha fazla ekip gerektirir. Simetrik balonlar teknede basılmış durumda bulunmazlar. Özel torbasında basılmaya hazır durumda bulunan simetrik balonlar baş tarafta donatıldıktan sonra seyir esnasında direğe basılır.
Asimetrik balonlar
Asimetrik balonlar kullanış açısından kolay ve az ekip gerektiren balonlardır. Baş istralyanın önünde bükülmez bir halat etrafına sarılı şekilde direğe basılı halde bulundurulabilir ve ön yelken sarma sistemine benzer bir sarma sistemi yardımı ile açılıp kapatılabilir. Ayrı olarak yarış teknelerinde torbası içinden simetrik balon gibi basılabilir. Asimetrik balonlar manevra bakımından simetrik balonlara göre oldukça basit ve verimlidir.
Balonlar daha profesyonel ekipler kullanımına elverişlidir. Balon yelkenler üretilirken hangi rüzgar şiddeti aralığında kullanılacağı belirlenmekte ve bu rüzgar şiddeti aralığı dışında kullanılmamalıdır.
Yelkenlerin Donatılması
Yelkenler donatılırken dikkat edilmesi gereken birkaç husus mevcuttur. Öncelikle kilitler ve halatlar kontrol edilmeli bozuk kilitler ve yaralı halatlar değiştirilmelidir. Yarış tekneleri dışında yelkenlerimiz basıldığında sezon sonuna kadar gerekmedikçe indirilmezler. Bu yüzden seyir esnasında binen yükler altında arıza çıkarmaması için yelkenler donatılırken gerekli kilitler ve halatlar gözden geçirilir.
Bakım ve Tutum
Yelkenlerin en temel bakımı, seyirlerin ardından marinada veya iskelede bağlı durumdayken tekrar açılarak deniz suyu ile ıslanan kısımlarının yıkanması ile yapılır. Bu işlem yapılırken yelkenler kontrol edilmeli ve tespit edilen sökük veya yırtıkların tamiri yapılmalıdır.
Yelkenler, tekne uzun bir dönem kullanılmayacaksa sökülüp temizlendikten sonra rulo halinde depolanmalıdır. Yelkenler söküldükten sonra boşta kalan halatlar güneş altında bırakılmamalı ve kılavuz ince bir ip yardımıyla direk içine gönderilmelidir. Tekne sürekli kullanıldığı için yelkenler basılı durumda tutuluyorsa yağışlı havaların ardından açılıp kurutulmalı ve tekrar sarılırken şiddetli rüzgarlarda açılmaması için önlemler alınmalıdır.
Yorumlar
Yorum Gönder