MAKİNE BAKIMI, ARIZA TESPİTİ VE ONARIMI

        MAKİNE BAKIMI, ARIZA TESPİTİ VE ONARIMI

        Her ne kadar rüzgarla yol alsak da makine teknemizin en önemli ekipmanıdır. Marina giriş çıkışları, koylara giriş çıkış ve demirleme, rüzgarsız bölgelerde seyir, acil durumlarda ani manevra kabiliyeti gibi konularda  makineye mutlak ihtiyacımız olacaktır.

        Makineler tekne boyuna ve tipine göre değişiklik gösterebilir. Gezi amaçlı teknelerde daha yüksek kuvvetli makineler kullanılırken yarış amaçlı teknelerde daha küçük ve düşük kuvvetli makineler kullanılmaktadır. Tekne ve yelken hakkında ne kadar bilgi sahibiysek makine konusunda da o denli bilgi sahibi olmalıyız. Makinelerimiz daima bakımlı ve çalışmaya hazır durumda olmalıdır. Bu yüzden öncelikle makineyi tanımalı ve bakımını yapmalı yada yaptırmalıyız.

       TEKNELERDE KULLANILAN MAKİNELER

       Günümüz teknelerinde kullanılmakta olan dizel veya benzinli makineler deniz şartlarına göre imal ve dizayn edilmiş olup bakımları oldukça kolaydır.  Dikkat edeceğimiz bir kaç husus makinemizin daima hazır ve bakımlı olmasını sağlayacaktır.

       DİZEL DENİZ MAKİNALARI ( İçten yanmalı )

       Hava filtresi ile filtre edilen belirli miktar atmosferik hava silindir içine çekilip silindir tarafından sıkıştırılır. Sıkıştıkça ısınan ( 500-600 derece ) havanın içine enjektör yardımı ile
motorin püskürtülür. Isınan hava ile temas eden motorinin tutuşmasından dolayı genleşen havanın oluşturduğu itme kuvveti pistonu aşağıya doğru iterek hareketi krank miline iletir ve dönme kuvveti elde edilir. Bu esnada süpürme dediğimiz zaman gerçekleşir. Açılan emme subabından giren temiz hava silindirin içindeki egzoz gazını dışarıya atar ve yeni sıkıştırma hareketi başladığında supaplar kapanır ve yeni sıkıştırma gerçekleşir. Devir sayısı benzinli makinelere göre daha düşük olsa da döndürme kuvveti daha fazladır.
   

       Turboşarj  

       Dizel makinenin tüm kapasitesini kullanmak için emilen havanın daha basınçlı ve soğuk şekilde silindire doldurulması gerekir. Turboşarj daha hızlı emdiği havayı basınçlı şekilde silindirin içine doldurur ve sıkıştırılacak hava oranını yükseltir ve işlemi hızlandırır.
   

      BENZİNLİ DENİZ MOTORLARI (Patlamalı)

       Emme manifoldu tarafından emilen atmosferik hava karbüratör aracılığıyla  benzin buharı ile karıştırılır. Daha sonra bu karışım silindir içine çekilerek sıkıştırma işlemi başlar ve sıkıştırmanın en yoğun olduğu zamanda buji tarafından yapılan ateşleme sonucu karışım ani şekilde parlayarak patlamayı meydana getirir bu patlama sonucu aşağıya doğru itilen piston krank milinin dönmesine sebep olur. ve zaman tamamlanmış olur. Benzinli makineler hız amaçlı makinelerdir.


      İLK HAREKET ( Marş motoru )

Marş motoru

       Makineye ilk dönüş hareketini yaptıran eleman marş motorudur. Aküden aldığı voltajla makineye ilk dönüş hareketini yaptırır.

       Arızası 

• Aküdeki voltaj seviyesinin düşük olmasından dolayı marşa basıldığında makine döner fakat ateşleme gerçekleşmez. 

       Onarım

    

          Voltaj durumu iyi olan bir akü ile şarj takviyesi yapılabilir. aküleri birbirine bağlarken dikkat edilmelidir. paralel şekilde bağlanır artı artıya eksi esksiye gelecek şekilde

• Marş motorunun kavrama dişlisinin kavrayamaması. kavrama milinin burçlarının değişmesi gerekir. Bu sesli bir arızadır. Marşa basıldığında çalışma gerçekleşmez ama dişli sıyırma sesi gelir.

      Onarım

          Bu durum her marşa basıldığında gerçekleşmez kontağı kapatıp tekrar marşa basmayı deneyebilirsiniz. En yakın zamanda burçların değişmesi gerekmektedir.

          

• Oksitlenme. Voltajın iletilmesine yarayan parçalardan kollektör ve fırçanın aşınması veya oksitlenmesi kontağı çevirdiğinizde hiç hareket olmamasına sebep olur. 

      Onarım

          Marş motorunun üstüne çok sert olmamak kaydı ile tıklayarak temasın gerçekleştirilmesine yardımcı olabiliriz.

• Aküden gelen kabloların gevşemesi. Marş yaptığınızda bir hareket gerçekleşmez. 

      Onarım

          Aküden marş motoruna gelen kabloların marş motoruna bağlantı yapıldığı noktada gevşeklik olup olmadığı kontrol edilir. Gevşeklik varsa sıkılarak arıza giderilir

      YAĞLAMA SİSTEMİ 
     

Yağlama şeması

      Krank milinden aldığı mekanik hareketle devreye giren yağ pompası makine çalıştığı süre boyunca çalışır. Karter dediğimiz makinenin alt kısmında yer alan yağ deposundan yağı pompalayarak yağlanması gereken kısımlara iletir. Yağ filtresi karterden emilen yağın filtre edilip temizlenmesi sağlar.
      Deniz motorlarında karter, teknenin dalga çukurunda belirli bir açı ile yana öne arkaya doğru yaptığı eğim düşünülerek bu gibi durumlarda yağlamanın devam etmesi için özel tasarlanmıştır.

      Yağ'ın görevleri

      Aşınmayı önler
      Soğutmaya yardımcı olur
      Aşınmadan kaynaklanan metal tozlarını temizler

     Arızalar

      Yağ göstergesindeki ikaz ışığı makine çalıştıktan kısa bir süre sonra sönmezse makineyi acil stop ediniz
       

• Makinede yağ kalmamıştır Bunun sebebi karter contasının yırtık olması, karter tapasının gevşek olması, yağ filtresinin düzgün oturtulup sıkılmaması, karterin delik olması veya piston segmanlarının iyice aşınıp silindir içine yağ sızdırması olabilir.

     Onarım

    

     Yağ çubuğu yardımı ile makinenin yağ seviyesini kontrol ediniz. Makinede yeterli seviyede yağ yoksa yeterli seviyede yağ ilavesi yaparak makine tekrar çalıştırılır. Makinenin çalıştığı bu süre içinde ciddi seviyede bir yağ kaçağı olup olmadığı kontrol edilir. Makine sintinesini kontrol ediniz yağ varsa makinede yağ kaçağı olabilir. Makine kısa bir zamanda ilave ettiğiniz yağı eksiltir ve alarm durumuna geçerse makinede ciddi bir yağ kaçağı olduğu kesinleşir. Makineyi kesinlikle yağsız çalıştırmayınız bu durum daha büyük arızalara sebep olur. Yağsız çalışan bir makine kısa süre sonra yatak saracak ve kilitlenip kendiliğinden stop edecektir.

• Yağ filtresinin tıkanması Makine yağ seviyesinde eksiklik yok fakat ikaz lambası yanıyor ise yağ filtresi tıkanmış olabilir. Tıkanmış bir filtre yağ geçişine izin vermediği için yağlama gerçekleşmeyecektir. 

      Onarım

     Teknenizde yedek yağ filtresi bulundurunuz. Her yağ değişiminde yağ filtresini değiştiriniz.

• Yağ pompası arızası Yağ seviyesi normal ve yağ filtresi temiz fakat yinede ikaz lambası sönmüyorsa, sorun yağlama pompasındadır. Zamanla gerçekleşen aşınmalardan dolayı yağ pompasının basıncı düşer. eğer bakım yapılmazsa yeterli yağlama yapılamaz. 

      Onarım

      Yağ pompası arızası çok nadir yaşanan arızalardır. Arızanın giderilmesi pompanın sökülüp değiştirilmesini gerektirir.

      SOĞUTMA SİSTEMİ

           Makinelerde kullanılan soğutma sistemleri iki ayrı tiptedir. Bu iki ayrı sistem hava ile soğutma ve su ile soğutma sistemidir.

      Hava ile soğutma

      Hava ile soğutma sistemi. Isınan parçaların, direkt olarak devam ettirilen bir soğuk hava sirkülasyonu ile soğutulması prensibi ile çalışır.

     Su ile soğutma ( Kapalı devre )

     Bu sistemde ısınan makine parçalarını soğutmak için makine bloğunda bulunan soğutma suyu devir daim pompası vasıtasıyla kapalı devre içinde dolaştırılır. Isınan su kapalı devrenin bir elemanı olan radyatörden geçerken fan aracılığıyla elde edilen soğuk hava tarafından soğutulur. 

     Su ile soğutma ( açık devre )

      

     Deniz motorlarında kullanımı en yaygın olan soğutma sistemi tipidir.

     Bu sistemde ise makine bloğunda bulunan tatlı soğutma suyu ısındıkça deniz suyu devir daim pompası vasıtasıyla denizden çekilen soğuk deniz suyu makine bloğunun içinde bulunan tatlı soğutma suyunu soğutarak tekrar denize döner. 

     Deniz suyu devir daim pompası

Deniz suyu pompası

     Makine bloğunda bulunan soğutma suyunu soğutmak için kullanılan açık devre soğutma sisteminin ana elemanı devir daim pompasıdır. Deniz suyu devir daim pompası deniz suyunun denizden çekilip devreye basılmasını sağlar.

    Deniz suyu devir daim pompası hareketini bir kayış veya mil yardımı ile  krank milinden alır. Mekanik enerji ile çalışan pompa kolay müdahale edilebilsin diye makinelerin ulaşımı kolay olan bölgesinde konumlandırılır. Pompa kendi içinde de parçalara ayrılır. 

    Seyir halindeyken hararet ikaz lambasının alarm durumuna geçmesinin ardından makineyi acil şekilde stop edip arızayı tespit etmeye çalışmalıyız. 

    Kayış

Kayış

    Pompanın çalışmasını sağlayacak hareketi krank milinden pompanın kasnağına ileten elemandır.

    Arızası 

    Kayışlar kasnak üzerinde çalıştıkları ve zamanla aşındıkları için gevşeme, kopma veya sıyırma durumuyla karşılaşılabilir.

    Onarımı ( yedeğinin bulunmasına dikkat edilmelidir ) 

    Kayışın gevşemesi veya sıyırması hareketin tam olarak aktarılmasını engeller. Bu yüzden önce gevşekliği kontrol edilir. Eğer kayış boşa dönecek kadar gevşemişse kayış kasnağı bir levye yardımıyla gerdirilerek yeniden sıkılır. Eğer kayış kopmuş ise yenisi ile değiştirilir.

    Makinenin modeline göre kullanılan kayış değişir.

    İmpeller

İmpeller

    Deniz suyu pompasının iç haznesinde bulunur ve deniz suyunun devreye çekilmesi için gerekli vakumu oluşturur.

    Arızası

    İmpeller kauçuk malzemeden imal edildiği için ömrü diğer parçalara nazaran daha kısadır. Zamanla aşınan İmpeller vakum yaptırma görevini yerine getiremez ve bu yüzden yeterli seviyede deniz suyu devreye çekilemez.

    Onarımı ( yedeğinin bulunmasına dikkat edilmelidir )

    İmpeller deniz suyu pompasının iç haznesinde bulunmaktadır. Arızayı tespit edebilmek için pompanın ısınıp ısınmadığına bakılmalı eğer ısınmış durumda ise impeller görevini yapmıyor demektir. pompa kapağının açılması gerekır, bu basit bir işlemdir az sayıda vida gevşetilerek açılan kapak lastik contasına dikkat ederek yerinden çıkartılır ve impellerin durumuna bakılır eğer kanatları dönüş yönünün tersine katlanmış, yırtılmış ve impeller sıkışmış durumda ise yenisi ile değiştirilir. Değişme işlemi yapılırken yeni impeller paketinin içinde bulunan gliserin ile yağlanarak ve kapak contası özenle yerleştirilerek kapatılıp makine tekrar çalıştırılır.

    Makinenin modeline göre kullanılan impeller değişir.

    Hareket mili

    Hareket mili krank milinden kayış veya dişli yardımıyla  aktarılan hareketi kullanarak impelleri döndüren elemandır. Bu mil ekseninde dönebilmesi için iki rulman ile sabitlenmiştir. 

    Arızası

    Mili sabitleyen rulmanlar zamanla aşındığından milde salınımlar meydana gelir bu salınımlar daha da çoğalarak rulmanın dağılmasına ve dağılan rulman milin ekseninden kayıp sıkışmasına neden olur.

    Onarımı ( Uzun yolda pompanın yedeği bulundurulabilir )

    Nadir olarak görülen bu arıza pompanın değişmesini gerektirir.

    Makineyi çalıştırmadan ve çalıştırdıktan sonra kontrol etmemiz gereken hususlar bulunmaktadır. 

    

    Çalıştırmadan önce, yağ seviyesine ve soğutma suyu seviyesine dikkat ettiğimiz gibi, makineyi çalıştırdıktan sonra da ilk olarak soğutma suyu çıkışına bakmalıyız eğer soğutma suyu çıkışından su gelmiyorsa makineyi stop etmeliyiz.

   
     YAKIT SİSTEMİ

     Makinemizin çalışma prensibinin en önemli parçalarından olan yakıt teknemizde bir tank içinde bulunur bu tank çalkantılara karşı gaz sıkışmasını engellemek amacı ile bir hava firarı ile donatılmıştır. Yakıt bir devre yardımı ile makineye iletilir. Bu devre üzerinde iki valf bulunur bunlardan birisi yakıtı kesmek için diğeri ise makineyi acil olarak stop etmek için konumlandırılmıştır. Yakıt tankının belirli zaman aralıklarında temizlenmesi gerekmektedir.

    Yakıt pompası

Yakıt pompası

    Makinenin çalışması için gerekli olan yakıtı senkronize bir şekilde tanktan makineye ileten yakıt pompası sistemin ana elemanıdır. Filtreden geçen yakıtı yüksek basınçta enjektörlere iletir. Hareketini kam milinden alır ve makinenin devir hızıyla orantılı çalışır yani gaz verildiğinde yakıt pompası da aynı oranda yakıt pompalamayı arttırır.

   Arızası 

• Yakıt pompasının tıkanması. Yakıtın filtrelenmesi tamamen temiz olduğu anlamına gelmemektedir. Çok ufak parçalar bile zamanla birikerek pompanın tıkanmasına sebep olabilir. Bu olay makinenin düzensiz çalışmasına sebep olacaktır.

    Onarımı

   
         Pompanın sökülüp temizlenmesini gerektiren bir arızadır. Bu el becerisi gerektiren bir iştir.

• Yakıt pompasının hava yapması. Makine çalışmıyorsa bunun sebeplerinden bir tanesi de yakıt pompasının hava yapması olabilir. Yakıt tamamen bittiğinde veya bitmeye yakın teknenin sallanması nedeniyle devreye yakıt yerine hava çekilir bu da makinenin stop etmesine neden olur.

    Onarımı

          Öncelikle yakıt devresindeki bağlantıları kontrol edip gevşek olmadıklarından emin olun. sonrasında  yakıt pompasının üstünde bulunan manuel hava alma pompası ile yakıt filtresinden köpüksüz yakıt gelene kadar pompalamaya devam edin. bu işlem yapılırken depoda yakıt olması gerekir. sonrasında makineyi çalıştırın.

   
    ŞANZIMAN VE PERVANE SİSTEMLERİ

     Teknelerde kullanılan iki tip şanzıman  sistemi vardır bunlardan birisi şaftlı sistem diğeri ise sail drive sistemidir.

şaft sistemi

     Şaft sistemi

     Bu sistemde makineden aldığı hareketi belirli oranda ayarlayarak şaft yardımı ile pervaneye aktaran şanzıman  kullanılır.












    Sail drive şanzıman sistemi

Sail drive sistem

    Bu sistemde tıpkı kıçtan takma makineler gibi pervane dikey pozisyonda duran bir şaftın ucunda yer alır. şanzımanın su içinde kalan kısmına kuyruk adı verilir. Kıçtan takma makine şanzımanlarının normal makinelere göre tasarlandığını düşünebiliriz.

    Şaft kuyruğu salmanın arkasına saklanır şekilde dizayn edildiğinden sürtünme yönünden normal şaftlı sistemden daha avantajlıdır.
    
    Şanzıman arızaları

Şanzıman telinin kopması    Zamanla aşınan şanzıman telinin kopması şanzımanlarda en çok rastlanan arızadır.

    Onarımı

    Şanzıman tel olmadanda kontrol edilebilir. Şanzımanı tel olmadan kontrol etmek için şanzımana ulaşıp telin hareket ettirdiği kolu elimizle konrtol edebiliriz.

• Şanzımanın yağsız kalması   Şanzıman keçelerden yağ kaçırabilir ve yağsız kalan şanzıman vitese geçmeyecek veya geçerken zorlanacaktır. Makine kendiliğinden stop edecektir.

   Onarımı      

   Bu durumla karşılaşıldığı zaman öncelikle şanzımanın yağını kontrol ediniz. yağın eksik olduğunu tespit ettiğinizde yağı tamamlayarak makine yeniden çalıştırılıp vitese takılıp denenir. Makinede kullandığınız yağı kullanabilirsiniz.

    

     PERVANELER

     Teknelerde iki ayrı pervane tipi kullanılmaktadır. Pervaneler katlanır ve sabit olarak iki ayrı tipte kullanılmaktadır.

Katlanır pervane

     Katlanır pervaneler
   
     Katlanır pervaneler teknenin yelken seyrinde sürtünme açısından hız kaybetmesini engellemek için tasarlanmış pervanelerdir. Yelken seyri esnasında pervane şanzımandan dönüş kuvveti almadığı için kanatları içe doğru kapanır ve bu sayede sürtünme minimum seviyeye düşürülür.

    Tutya

    Tutyalar doğadaki en aktif maddelerden birisi olan çinkodan imal edilir. Tutya'nın özelliği temas ettiği metallerin etkilendiği statik elektriği üzerine çekerek onları korozyandan korur.

    Belirli zaman aralığında tutyaların değişmesi gerekmektedir.

Sabit pervane

 Sabit pervaneler

    Bu tip pervaneler kanatları sabit olan pervanelerdir.









    Pervane arızaları

Halat kesici

   Pervanelerde görülen en büyük arıza halat dolanmasıdır. Bu olayı engellemek için pervanenin şafta bağlandığı noktaya bir halat kesici montaj edilir. Pervaneye halat dolandığında bu kesici tarafından parçalanan halat pervanenin kilitlenip şanzımana veya makineye zarar vermesini engelleyecektir.

   Katlanır pervanede gözüken başka bir arıza uzun zaman çalışmayan makinelerde kekamoz bağlayan hareketlı pervane kanatları açılmaz veya kapanmaz hale gelir.

  YEDEKLER

• İmpeller
• Kayış
• Yağ ve yakıt filtreleri
• Filtre anahtarı
• Yaprak anahtar takımı
• Alien anahtar takımı
• Lokma anahtar takımı
• Tel makası
• Testere ve yedekleri
• Ayarlı pense
• Kurbağacık
• Pense ve kargaburnu
• Tornavida takımı
• Elektrik bantı

     Haricinde kendi ihtiyacınız olan ekipmanları teknenizde bulundurabilirsiniz.

 
 

   
 




.